
काठमाडौं, माघ १ गते ।
नेपालका विभिन्न जिल्लामा चर्चका सम्पत्ति निजी गुठीको नाममा लुटिन थालेका छन्। खासगरी, केही बाठा पास्टरहरूले चर्चका सम्पत्तिहरूलाई गुठीको नाममा आफ्नो स्वामित्वमा लिने प्रयास गर्दै आएका छन्। हालका दिनहरूमा सोसल मिडियामा यस विषयमा व्यापक बहस र आलोचना भइरहेको छ, जसले नेपालका चर्च र इसाई समुदायका लागि गुठी र यसको व्यवस्थापनका कानुनी पक्ष र समाजिक चेतनाको आवश्यकता रहेको छ।
निजी गुठी भनेको के हो?
निजी गुठी भन्नाले कुनै एक परिवार वा समुदायले आफ्ना धार्मिक कार्यहरूको सञ्चालनका लागि राखेको गुठीलाई जनाउँछ। यसलाई एक प्रकारको ‘छोटो कम्पनी’ जस्तो सम्झन सकिन्छ, जहाँ चर्चको सम्पत्ति सुरक्षित रहन सक्दैन। निजी गुठीको प्रचलन खास गरी हिन्दू धर्मका गुठीहरूसँग तुलना गर्दा समस्याजनक र अन्यथा लाग्ने कुरा हुन सक्छ, जहाँ सबै सम्पत्ति व्यक्तिगत स्वामित्वमा रहन्छ।
नेपालका बिभिन्न स्थानमा चर्चका नाममा ‘निजी गुठी’ स्थापना गरिएको उदाहरण पनि देखा परेको छ। यसले इसाई समुदायका साधारण सदस्यहरूको आर्थिक शोषण र गुठीको नाममा भएका दानसम्पत्तिहरूको दुरुपयोगमा अझै वृद्धि भएको छ। यसले दानका स्वरूपमा असामाजिक गतिविधिहरूलाई प्रवृत्त गरिरहेको छ।
गुठी संस्थान ऐन र कानुनी व्यवस्थापन
गुठी संस्थान ऐन २०३३ को दफा २१ ले भनेका छन् कि निजी गुठीका गुठीयारहरूले गुठीको सम्पत्ति हिनामिना गरेको पत्ता लागेमा, संस्थानले गुठीको जिम्मा लिइ यसको सञ्चालनमा सघाउन सक्ने कानुनी व्यवस्था बनाएको छ। त्यस्तै, गुठी संस्थान ऐनको दफा ३० मा मोहियानी हक खरिद बिक्रीको व्यवस्था गरिएको छ, जसका माध्यमबाट गुठीका सम्पत्तिहरूको अधिकतम उपयोग र निगरानी सुनिश्चित गर्न सकिन्छ।
समाजमा गुठी र सम्पत्ति व्यवस्थापनको सन्देश पुर्याउनुपर्ने आवश्यकता
यस्तो अवस्थामा, नेपालका चर्च र इसाई समुदायका सदस्यहरूलाई गुठी र सम्पत्ति व्यवस्थापनका कानुनी पक्षबारे सही जानकारी र जनचेतना दिने कार्य अत्यन्त आवश्यक भएको छ। यसका लागि गुठी र त्यसका दायित्वका बारेमा शिक्षा र प्रशिक्षणको कार्यक्रमहरूको आयोजना गरेर, समुदायलाई जिम्मेवार र पारदर्शी ढंगले गुठी सञ्चालन गर्न प्रेरित गर्नु आवश्यक छ।
अब यस विषयमा सबैका ध्यानाकर्षणका लागि चर्च र इसाई समुदायको नेतृत्वद्वारा गुठीका सम्पत्ति र त्यसका व्यवस्थापनका बारेमा नयाँ सोच र सर्तहरूसहित काम गर्नुपर्ने समय आएको छ।