श्रमजीवी पत्रकारदेखि चुरे संरक्षणसम्म सशक्त अभियान सञ्चालन गर्न माग

काठमाडाैँ, माघ ३० गते ।

नेपाली पत्रकारिता क्षेत्रलाई व्यवस्थित, पारदर्शी, र सशक्त बनाउन नेपाल पत्रकार महासंघका केन्द्रीय सदस्य राजकरण महतोले ३२ बुँदे लिखित सुझाव पेश गरेका छन्। महासंघको केन्द्रीय कार्यसमितिको कार्यमूलक बैठक काभ्रेपलाञ्चोकमा आयोजना गरिएको थियो, जहाँ उनले श्रमजीवी पत्रकारहरूको अधिकार, प्रेस स्वतन्त्रता, मिडियाको पारदर्शिता, र वातावरण संरक्षणका विषयमा व्यापक सुधार आवश्यक रहेको उल्लेख गर्दै ती सुझाव राखेका हुन्।

बैठकमा महासंघ अध्यक्ष निर्मला शर्माले आगामी तीन वर्षको कार्यनीति प्रस्तुत गरिन्, महासचिव राम प्रसाद दाहालले संगठनात्मक कार्ययोजना प्रस्ताव गरे, र कोषाध्यक्ष रामकृष्ण अधिकारीले आर्थिक कार्ययोजना पेश गरे। ती प्रस्तावहरूमाथि छलफल गर्दै केन्द्रीय सदस्य महतोले नेपाली पत्रकारिता अहिले कठिन मोडमा रहेको बताउँदै सुधारका लागि महासंघले ठोस कदम चाल्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याए।

नेपाली पत्रकारिता संकटमा: महतो

महतोले नेपाली पत्रकारिता क्षेत्र इतिहासकै कठिन परिस्थितिबाट गुज्रिरहेको उल्लेख गरे। उनका अनुसार श्रमजीवी पत्रकारहरूको समस्या महामारीझैं बढ्दै गएको छ। प्रेस स्वतन्त्रता, अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता, तथा पत्रकारहरूको पेशागत सुरक्षामा गम्भीर चुनौतीहरू देखिएका छन्।

“सरकारी तथा गैरसरकारी निकायबाट पत्रकारितामाथि हस्तक्षेप, धम्की, आक्रमण र हत्या जस्ता घटनाहरू बढ्दै गएका छन्। कहिलेसम्म मिडिया र पत्रकारहरूले यस्तो त्रासदीपूर्ण अवस्था सहनुपर्ने हो? नेतृत्वले यसको उत्तर दिनुपर्ने बेला आएको छ,” महतोले बैठकमा भने।

उनका अनुसार सामाजिक सञ्जालको अनियन्त्रित प्रभावले मूलधारको पत्रकारितालाई नै चुनौती दिएको छ। “सामाजिक सञ्जाललाई नै मिडिया मान्ने भ्रम फैलिएको छ, जसले व्यावसायिक पत्रकारितामाथि नै संकट निम्त्याएको छ। यसबारे नेतृत्वले गम्भीर अध्ययन गरी आवश्यक नीति निर्माण गर्नुपर्छ,” उनले थपे।

महतोका ३२ बुँदे सुझावका मुख्य बुँदाहरू

महतोले पेश गरेका ३२ बुँदे सुझावमा मुख्यतः चारवटा विषयमा केन्द्रित रहेर कार्य गर्नुपर्ने माग गरिएको छ – संविधान कार्यान्वयन र संघीयताको रक्षा, पत्रकारहरूको श्रम अधिकार, वातावरण संरक्षण, र प्रेस स्वतन्त्रता।

१. संविधान कार्यान्वयन र संघीयताको रक्षा

• राष्ट्रिय मिडिया अभियान सञ्चालन गरी संविधान कार्यान्वयन, संशोधन, र संघीयताको रक्षा गर्नुपर्ने।
• पत्रकार महासंघको निर्वाचन प्रणालीलाई आधुनिक, पारदर्शी, र प्रभावकारी बनाउने।
• केन्द्र, प्रदेश, र जिल्ला समितिबीचको अधिकार कार्यान्वयन र समन्वयलाई विधिसम्मत बनाउनुपर्ने।

२. पत्रकारहरूको श्रम अधिकार र पेशागत सुरक्षा

• श्रमजीवी पत्रकारका मुद्दाहरूलाई सशक्त रूपमा उठान गर्दै न्यूनतम पारिश्रमिकको कार्यान्वयन सुनिश्चित गर्न महासंघले विशेष पहल गर्नुपर्ने।
• नामधारी पत्रकारको समस्या समाधान गर्दै मासिक रूपमा समाचार लेख्नुपर्ने मापदण्ड लागू गर्नुपर्ने।
• महासंघको सदस्यता वितरणलाई व्यवस्थित गर्दै परिक्षा प्रणाली लागु गरिनुपर्ने, जसले मात्र व्यावसायिक पत्रकारहरू महासंघमा समेटिनेछन्।
• स्ट्रीन्जर (अस्थायी पत्रकार) लाई निश्चित समयपछि स्थायी गर्ने व्यवस्था लागू गर्नुपर्ने।
• पत्रकार महासंघलाई आर्थिक रूपमा सबल बनाउन विशेष कोषको स्थापना गर्नुपर्ने।

३. वातावरण संरक्षण र चुरे महाअभियान

• चुरे क्षेत्र, पहाड, हिमाल, माटो, तथा समग्र वातावरण संरक्षणका लागि मिडिया अभियान सञ्चालन गर्नुपर्ने।
• जलवायु परिवर्तनको प्रभाव न्यूनीकरण गर्न पत्रकार महासंघले पर्यावरणीय पत्रकारितालाई प्रवर्द्धन गर्नुपर्ने।
• सरकारी तथा गैरसरकारी निकायहरूसँग समन्वय गरी हरित पत्रकारिता (Green Journalism) को अवधारणा लागू गर्नुपर्ने।

४. प्रेस स्वतन्त्रता र अनुसन्धान पत्रकारिता प्रवर्द्धन

• भ्रष्टाचारविरोधी राष्ट्रिय जागरण अभियान सञ्चालन गर्नुपर्ने।
• प्रेस स्वतन्त्रताको उल्लंघन गर्ने घटनाहरूको अनुगमन गर्दै सार्वजनिक प्रतिवेदन प्रकाशित गर्न महासंघले विशेष संयन्त्र निर्माण गर्नुपर्ने।
• पत्रकारिता क्षेत्रमा आधुनिक प्रविधि भित्र्याउन तालिम तथा गोष्ठी आयोजना गर्नुपर्ने।
• अनुसन्धान पत्रकारितालाई प्रवर्द्धन गर्न विशेष कोषको स्थापना गर्नुपर्ने।
• सरकारले प्रस्ताव गरेको सामाजिक सञ्जाल नियमन विधेयकमा सुधार गरी प्रेस स्वतन्त्रताको मर्म अनुरूप बनाउन दबाब दिनुपर्ने।

महासंघ नेतृत्वको प्रतिबद्धता

महतोका सुझावमाथि प्रतिक्रिया जनाउँदै महासंघ अध्यक्ष निर्मला शर्माले महासंघको तीन वर्षे नीति निर्माणमा ती बुँदाहरू समेट्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरिन्। “हामी पत्रकारहरूको हकहित र प्रेस स्वतन्त्रताको रक्षा गर्न हरसम्भव प्रयास गर्नेछौं। महासंघले पत्रकारिताको चुनौतीहरूलाई सामना गर्न आवश्यक नीति तथा कार्यक्रम ल्याउने छ,” शर्माले भनिन्।

महासंघको बैठकले नेपाली पत्रकारिता क्षेत्रका समस्याहरूलाई गम्भीर रूपमा लिँदै समाधानका लागि ठोस कार्ययोजना निर्माण गर्नुपर्ने निष्कर्ष निकालेको छ। पत्रकार महासंघले अब श्रमजीवी पत्रकारहरूको हक, अधिकार र सुरक्षाका लागि थप सशक्त रूपमा अगाडि बढ्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ।

महतोद्वारा प्रस्तुत ३२ बुँदे सुझावले नेपाली पत्रकारिता क्षेत्रका जटिल समस्याहरूलाई उजागर गर्दै सुधारका लागि ठोस कार्ययोजना आवश्यक रहेको देखाएको छ। महासंघले ती सुझावलाई व्यवहारमा उतार्न सकेमा नेपाली पत्रकारिता क्षेत्र थप व्यावसायिक, पारदर्शी, र सुरक्षित बन्ने अपेक्षा गरिएको छ।